جدي ترين تهديد براي حيات روي زمين
هر روز كه مي گذرد اثرات گرم شدن کرهء زمین ابعاد گسترده تري به خود مي گيرد. افزایش سطح آب اقیانوسها، ذوب شدن یخ های قطبی، طوفانهای شدیدتر، سیل های بیشتر، ویرانی محل زندگی و انقراض خرس های قطبی و آبزیان گوناگون، بیابان شدن زمین های کشاورزی در جای جای کرهء زمین و افزایش بیماریهای گرمسیری و ... همگي از تبعات فاجعه بار گرم شدن زمين هستند.
اما آنچه جدي ترين تهديد براي حيات روي كره زمين شناخته شده و كمتر در رسانه هاي خبري بازگو مي شود، آزاد شدن گاز متان در زمين هاي توندرا TUNDRA (زمين هاي بي درخت سراسر مناطق شمالي قاره هاي آمريکا، اروپا و آسيا در امتداد مدار قطبي قطب شمال Arctic Circle) است که در اثر ذوب شدن يخ زيرين خاک آنها (* Permafrost ) در حال رخ دادن است و کربنی که از دورهء چهارم زمین شناسی بخاطر وجود يخ و سرما در اين زمين ها قفل شده بود به دليل افزايش دماي زمين، بصورت متان –گاز گلخانه ای که ۲۳ بار از دی اکسید کربن قویتر است- با سرعت پنج برابر آنچه قبلا تصور مي شد، به سمت اتمسفر در حال جریان يافتن است.
محققان معتقدند این امر ممکن است موجب کوک شدن بمب زمانی تغییر آب و هوا باشد.
لایهء یخ زدهء لاشبرگی که نوعی مدفن گیاهی است و تمام ناحیهء نزدیک قطب در سیبری غربی باندازه وسعت دو کشور فرانسه و آلمان را پوشانده است بیلیونها تن گاز گلخانه ای در خود دارد که برای نخستین بار شروع به ذوب شدن کرده است. اين لايه یازده هزار سال پیش، قبل از پایان آخرین عصر یخی جداشده و شكل گرفته است.
"پرمافراست*" لايهء زيرين زمين هاي تندرايي است كه دائماً يخ بسته است. گاهي اين يخبندان تا اعماق 1400 متري ديده مي شود. تنها حدود دو ماه در سال با بالا رفتن دما گياهاني در آنجا رشد مي كنند و پرندگان مهاجر به آنجا پرواز مي كنند. گياهان روئيده در اين مناطق با سرد شدن دوبارهء هوا خشك مي شوند و در زمين بصورت يخ بسته مدفون مي مانند.
برای اولین بار دو تن از محققین از دانشگاه Tomsk State سیبری و دانشگاه آکسفورد در سال ۲۰۰۵ گزارش دادند که یک میلیون کیلومتر مربع از پرمافراست شروع به ذوب شدن کرده است. چنین ذوب شدن بی سابقه ای مي تواند گرمایش جهاني را به میزان قابل ملاحظه اي افزايش دهد. گازهايي که در دل خاک نهفته بودند با سرعت پنج برابر آنچه قبلا تصور می شد در حال آزاد شدن بخاطر ذوب شدن پرمافراست هستند.
زمانیکه پرمافراست در ناحیه سیبری ذوب می شود کربنی که از دورهء چهارم زمین شناسی (پلیستوسن) مدفون شده بود در سطح دریاچه ها قلیان می کند و بصورت متان –گاز گلخانه ای که ۲۳ بار از دی اکسید کربن قویتر است- به سمت اتمسفر جریان می یابد.
محاسبات جدید نشان میدهد میزان انتشار متان از زمینهای شمالی ۱۰ تا ۶۳ درصد بالاتر از میزانی است که قبلا برآورد شده بود.
محققان بخش منحصربفردي از پرمافراست را که شکلی از خاک تندرایی یخ زده است مورد مطالعه قرار داده اند که از نظر زيست توده هايي (biomass) چون ریشه های گیاهان و استخوانهای حیوانات غنی تر است و میزان کربن آن 10 تا 30 بار بالاتر از متوسط خاك هاي عميق است. اين نوع از پرمافراست را Yedoma نامیده اند.
وقتی یک مادهء آلی در هوا تجزیه می شود گاز تولید شده بصورت دی اکسید کربن خارج می شود اما بیشترین بخش Yedomaی سیبری در زیر دریاچه های ذوب شده قرار دارد و زمانیکه در زیر زمین تجزیه می شود برای میکروبها اندوخته ای فراهم می کند که قابليت توليد گاز متان را دارد.
متان گاز گلخانه ای بسیار قویتری نسبت به دی اکسید کربن است ولی دورهء عمر کوتاهتری در حدود ۱۰ سال دارد. متان با اکسیژن ترکیب می شود و دی اکسید کربنی تولید می کند که بیش از صدها سال در اتمسفر باقی می ماند.
مطالعهء گازهای گلخانه ای که از زمین متصاعد می شوند بسیار پیچیده تر است زیرا جنس خاک های موجود در زمین بسیار متفاوتند.
میزان ۵۰۰ گیگا تن کربن در ناحیهء Yedoma بطور ناگهانی فریز و قفل شده است و ۹۰۰ تن کربن نیز در پرمافراست سراسر دنیا وجود دارد. این ذخیرهء بزرگ اگر امروز آزاد شود بیشتر از دو برابر میزان کربن موجود در كل اتمسفر خواهد بود.
چرخه نابودکننده گرم شدن و انتشار متان، تغییرات آب و هوا را به نقاط بحرانی نزدیک می کند
بخش ترسناک پديده اینجاست: تنها افزایش چند درجه دما کافی است که پرمافراست را ذوب کند و این گازهاي گلخانه اي را به اتمسفر هدایت کند.
اگر یک بار ماشه کشیده شود، این چرخه می تواند به گرمایش جهانی منجر شود که بدبین ترین پيشگويان در برابر آن سكوت مي كنند.
در طی چرخه ای هولناک، پرمافراست در نتیجهء گرمایش جهانی و آنهم به دلیل افزایش دی اکسید کربن اتمسفر ذوب می شود. در اثر این ذوب شدن مقادیر عظیمی از گاز متان آزاد می شود . وقتی متان خارج می شود، خود در یک چرخهء نابودکننده موجب گرمایش بیشتر می شود و متعاقباً متان بیشتری را آزاد می كند.
کریس فیلد مدیر اکولوژی جهانی در انستیتو Carnegieواشنگتن می گوید: چیزی که دربارهء کل این فرایند وحشت انگیز است اینستکه مکانیزمهایی که گرایش به بازتولید این فرایند دارند بسیار بیشتر از مکانیزم هایی هستند که می توانند آن را متوقف کنند.
سرگی فيلد از دانشگاه Tomsk State در سيبري ذوب شدن پرمافراست را فرآیندی برگشت ناپذیر مي داند. او می گوید: تمامی منطقه زیر قطبی سیبری از سه – چهار سال پیش شروع به ذوب شدن کرده است.
لری اسميت از دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس برآورد کرده است که منطقه لجنزار غرب سیبری به تنهایی
۷۰ بیلیون تن متان در خود دارد که باندازهء ۲۵ درصد کل متانی است که در تمامی سطح زمین انباشته شده است.
آیا فکر می کنید این فاجعه، داستان تخیلی است که توسط متخصصان محیط زیست مبتلا به هیستری ساخته شده است؟
متاسفانه، نه. شواهد زمین شناختی قوی نشان می دهند که چنین واقعه ای دو بار در گذشته نیز اتفاق افتاده است:
آخرین بار وقوع این رويداد مربوط به ۵۵ میلیون سال پیش است که زمین شناسان آنرا
Paleocene-Eocene Thermal Maximum و به اختصار PETM نامیده اند و خروج آروغ هايي محتوي گاز متان، موجب افزایش سریع دما شد و آب و هوا را به مدت بیش از صد هزار سال بر هم زد.
بار ديگر نيز این اتفاق در حدود ۲۵۱ میلیون سال پیش در سالهای پایانی Permian رخ داد و آروغ های متانی نزدیک بود حیات را از کل زمین از بین ببرد. بیش از ۹۴ درصد گونه های آبزی که در فسیل ها یافت شده اند با کم شدن سطح اکسیژن زمین ناگهان نابود شدند و حیات در آستانهء نابودی قرار گرفت.
در طی ۵۰۰ هزار سال بعد، تنها چند گونهء حیات توانستند در این شرایط سخت بقا حاصل كنند.
۲۰ میلیون تا ۳۰ میلیون سال طول كشيد تا ابتدایی ترین تپه های مرجانی و جنگل ها توانستند دوباره شکل بگیرند و رشد کنند. در بعضی از مناطق نیز حدود 100 میلیون سال طول کشید تا اکوسیستمها به تنوع و گوناگونی پیشین خودشان برسند.
سیبری بیش از هر جای دیگری روی زمین گرم شده است. میانگین دمای آن طی ۴۰ سال گذشته به ۳ درجه سانتی گراد رسیده است.
گرمایش سیبری نتیجهء تعییر آب و هوایی است که بشر مسبب آن است بعلاوهء تغییر چرخشی در جریان اتمسفری که “نوسان قطبی” نام گرفته است و همچنين بازخوردهایی که از ذوب شدن یخ ها ایجاد می شوند. زمین عریان تیرهء کف اقیانوس، میزان بیشتری از گرمای خورشید را نسبت به یخ و برف جذب می کند.
یافته های علمی در سیبری زنگ خطری بزرگ برای دولتهای سراسر کرهء زمین است. شواهد غير قابل انكاري وجود دارد که کاهش فوری انتشار گازهای گلخانه ای در اتمسفر، آنهم در ابعاد وسیع بايد صورت گيرد تا از این تغییر برگشت ناپذیر آب و هوا جلوگیری شود.
آب شدن پرمافراست، کاهش یخ های قطبی و خشکی جنگلهای بارانی گرمسیری همگی از تبعات اصلی تعییر آب و هوا هستند که بسیار زودتر و با شتاب بیشتری نسبت به آنچه قبلا پیش بینی شده بود در حال روی دادن هستند. گويي دنیا در حال به پایان رسیدن است.
کشورهای شرکت کننده در کنفرانسG8 متشكل از هفت کشور عضو که اخیراً برگزارگردید، مسئول 80 در صد تغییر آب و هوا هستند.
این حفره نزدیک آلاسکا بر اثر گرمای زمین و ذوب پرمافراست ایجاد شده
انسان قادر به انتشار دی اکسید کربن در حد فعالیت کوههای آتشفشان است. طبق مقالهء زمین شناسی امریکا، سوزاندن سوختهای فسیلی بیش از صد و پنجاه هزار برابر دی اکسید کربنی که توسط کوههای آتشفشانی منتشر می شود تولید می کند. (چيزي به ميزان فعاليت هفده هزار کوه آتشفشان در ابعاد كوه Kilauea در هاوایی)
ولادیمیر رومانوفسكي پرفسور ژئوفيزيست در دانشگاه آلاسكا گفته است انتشار وسيع گاز متان یا دی اکسید کربن هنوز آغاز نشده است ولی در آستانهء انفاق افتادن است. اين واقعه در آلاسکا و کانادا بخاطر وجود پرمافراست کمتر نسبت به سیبری زودتر رخ خواهد داد.
سوزاندن سوختهای فسیلی توسط بشر چند سال شروع آروغ های متانی را نزديك تر مي كند؟
هیچ کس نمی داند. ولی چیزی که قطعی است این است که هر سال که ما از اقدام برای کاهش و توقف تولید این گازها تاخیر کنیم، این زمان نزدیک تر می شود.
اگر ما ماشهء این چرخهء برگشت ناپذیر را بکشیم، دیگر هیچ راه برگشتی وجود ندارد و خود به خود تا پایان فاجعه پیش می رود.پرمافراست یا خاک پرمافراست خاکی است که در زیر یا نزدیک آبهای یخ زده و در عرضهای بالای جغرافیایی (قطب شمال و جنوب ) قرار دارد. تقریبا"20 درصد سطح زمین با خاکهای پرمافراست یا یخ پوشیده شده است.
بر روی پرمافراست ها یک لایه نازک از خاک پوشیده شده بنام لایه فعال که یخ آن در طول تابستان آب می شود.گیاهان فقط بر روی این لایه فعال می توانند رشد کنند ضخامت این لایه شش دهم (0.6)متراست که در زمستان می تواند ضخیم تر باشد. قطر پرمافراست ها در مکانها و زمانهای مختلف فرق می کند بطور مثال در بارو آلاسکا 600 متر در خلیج Prudhoe آلاسکا 725متر و در جزیره Arctic کانادا و لنا شمالی و رودخانه یانا در حوزه سیبری 1493 متر است. تغییر قطر پرمافراست ها و میزان آب شدن یخ ها در سالهای اخیر بعلت پدیده گرم شدن کره زمین بسیار مورد توجه بوده است. این ذوب یخها باعث افتادن گیاهان به علت سستی ریشه آنها شده است.
برروی پرمافراست ها یا خاک یخ زده خزه‌ها، گلسنگها، برخي از انواع علفها، وگونه‌هاي زيستي قادر به رشد طبيعي هستند. درختان کاج ، درختچه ها وبوته ها نیز در جنوب این ناحیه می رویند که مرز بین این دو منطقه "خط درختان" ناميده مي‌شود ولی با گرم شدن کره زمین این مرز بطرف شمال کشیده شده است.
نظرات شما عزیزان:
|
روز بخير كاربر مهمان! 
تبادل لینک هوشمند 